Πήλιος Γούσης από άδολος αγωνιστής, «προδότης»

Οτι η ιστορία είναι πόρνη το είπαμε και παραπάνω. Κάποιους τους βυθίζει στην λησμονιά άλλους τους κάνει ήρωες χωρίς να τ’ αξίζουν και κάποιους άλλους από ιδιοτέλεια τους κάνει προδότες και αυτό φαίνεται προφανές  .

Ένας τέτοιος από τους αδικημένους  ήταν ο Πήλιος Γούσης .

Από γενιά σε γενιά διδασκόμαστε ότι αυτός ήταν ο υπεύθυνος για την προδοσία που οδήγησε στην πτώση του Σουλίου. Μια ρετσινιά (όπως αποδεικνύεται), που κράτησε κοντά τα 180 χρόνια.
Ο Πήλιος Γούσης, πέρασε στην ιστορία, ως συνώνυμο της προδοσίας. Είναι ο άνθρωπος που έβαλε τους Τούρκαλβανούς μέσα στο ηρωικό Σούλι αποκαλύπτοντας στο στρατό του Πασά ένα μυστικό πέρασμα.
Δίκαια, λοιπόν, θα σκεφτόταν κάποιος, πως αν θέλεις να τονίσεις την προδοτική στάση κάποιου σε οποιοδήποτε ζήτημα τότε μπορείς να χρησιμοποιείς αυτό το όνομα. Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πως ο Πήλιος Γούσης ουδέποτε υπήρξε προδότης, έπεσε θύμα πολιτικών ερίδων και η ιστορία έστω και μετά από πάρα πολλά χρόνια του «ζήτησε» τη συγγνώμη που του άξιζε.

Η «προδοσία» του Πήλιου Γούση

Σύμφωνα με τα όσα πέρασαν στην «παράδοση», πριν το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 ο Γούσης, παρακινούμενος από προσωπικά, πολιτικά και οικονομικά κίνητρα, συνέπραξε με τον Αλή Πασά και τον γιο του Βελή Πασά προκειμένου να «πέσει» το Σούλι στα χέρια των Τούρκων.
Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, λοιπόν, το καλοκαίρι του 1803 (και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η τρίτη προσπάθεια του Πασά να καταλάβει την κοινότητα) ο Γούσης ήρθε σε συνεννόηση με τον Βελή Πασά που είχε αναλάβει την στρατιωτική διοίκηση της πολιορκίας του Σουλίου και του πρότεινε ένα σχέδιο για την κατάληψη του ηρωικού χωριού.
Υποτίθεται πως ο Γούσης για αυτή του την προδοσία ζήτησε ως αντάλλαγμα την απελευθέρωση ενός γαμπρού του, που κρατείτο όμηρος, καθώς και την παροχή μεγάλου χρηματικού ποσού, που σύμφωνα πάντα με την «παράδοση» ήταν περίπου 9.000 γρόσια.
Το σχέδιο θα έμπαινε σε εφαρμογή στα τέλη Σεπτεμβρίου και ο Γούσης θα υποδείκνυε στους Οθωμανούς ένα αφύλακτο μονοπάτι που θα οδηγούσε στο Κούγκι, ώστε να πάρουν τις πλάτες των Σουλιωτών και να τους περικυκλώσουν. Όταν έγινε η πρωινή επίθεση και οι Σουλιώτες προσπάθησαν ν’ αντιδράσουν δέχθηκαν πυρά από πίσω τους από τους 200 Τούρκους που είχαν μπει από το βράδυ μέσα στο χωριό με την προδοσία του Πήλιου Γούση
Τελικά, οι υπερασπιστές του Σουλίου αναγκάζονται να υποχωρήσουν και αντέχουν μέχρι τον Δεκέμβρη του 1803 οπότε και συνθηκολογούν για να ακολουθήσουν όλα τα τραγικά γεγονότα (Ζάλογγο, η ανατίναξη της μπαρουταποθήκης στο Κούγκι από τον καλόγερο Σαμουήλ κ.α.) που καταγράφηκαν στην ιστορία.

Η πολιτική κόντρα με τον Τζαβέλλα και ο Περραιβός

Ο πρώτος που προσπάθησε να καταγράψει την πτώση του Σουλίου ήταν ο Χριστόφορος Περραιβός ο οποίος έγραψε ένα βιβλίο για την ιστορία της ηρωικής κοινότητας. Εκεί μέσα γίνεται και η πρώτη αναφορά στην προδοσία του Πήλιου Γούση. Ο Περραιβός έγραψε στο βιβλίο του ότι «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπέθεροί του Πήλιος Γούσης και Κουτσονίκας επρόδωσαν στον Αλή Πασά την πατρίδα τους το Σούλι».
Και εδώ ακριβώς είναι και το σημείο κλειδί της «προδοσίας» του Γούση. Μετά το θάνατο του Γεώργιου Τζαβέλλα οι Σουλιώτες προχώρησαν στην εκλογή του νέου τους αρχηγού. Ο Πήλιος Γούσης ήταν ένας από τους υποψήφιους. Ηττήθηκε, ωστόσο, από τον Φώτο τον Τζαβέλλα, γιο του θανόντος οπλαρχηγού.
Τότε υποτίθεται πως εξοργισμένος ο Γούσης άρχισε να φωνάζει, να βρίζει (με τη γνωστή αθυροστομία που διέκρινε τους περισσότερους από τους οπλαρχηγούς), να καταριέται και ν’ απειλεί. «Γαμώ τη μάνα του, όλο οι Τζαβελλαίοι θα κυβερνάνε το Σούλι; Τώρα θα τους δείξω εγώ»!

Ο Περραιβός όταν έγραφε την ιστορία του, ωστόσο, φαίνεται πως δεν ήταν και τόσο αντικειμενικός. Όντας αφοσιωμένος στη «φάρα» των Τζαβελλαίων αντιπαλευόταν με πάθος την αντίστοιχη των Μποτσαραίων στην οποία ήταν προσκείμενος ο Πήλιος Γούσης.
Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Ένα χρόνο πριν γράψει τη δεύτερη έκδοση του βιβλίου του, στη Συνέλευση της Κέρκυρας, ο Χ. Περραιβός, ζήτησε από τους Σουλιώτες να τον ορίσουν πληρεξούσιο σε επιτροπή που θα μετέβαινε στη Βιέννη, να ζητήσει τη στήριξη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου που βρισκόταν εκεί. Αναφέρεται λοιπόν, οτι ο Πήλιος Γούσης φαίνεται να τον… κατσάδιασε λέγοντάς του «Περραιβέ, οι Σουλιώται, έχουν άνδρας να υπερασπισθούν τα δίκαιά των»!
Τα παραπάνω φαίνεται να ενισχύει μια ακόμα μικρή αλλά σημαντική λεπτομέρεια. Το βιβλίο του Περραιβού είχε τρεις εκδόσεις. Η πρώτη ήταν το 1803, την ίδια χρονική περίοδο με τα ιστορικά γεγονότα, δηλαδή. Σε αυτή την έκδοση, λοιπόν, ως προδότες για την πτώση και την καταστροφή του Σουλίου εμφανίζονται ο Γιώργης Μπότσαρης, ο Παλάσκας, ο Διαμαντής Ζέρβας και ο γέρος Κουτσονίκας. Πουθενά δεν υπάρχει το όνομα του Γούση το οποίο ως δια μαγείας εμφανίζεται στις επόμενες δυο εκδόσεις, του 1815 και του 1857. Μετά, δηλαδή, από το… κατσάδιασμα στη Συνέλευση της Κέρκυρας!

σημείωση:«[…] ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 τουρκαλβανιτες «…κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πήλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν. Το περιστατικόν τούτο και μόνο ήρκεσεν εις σύγχρονον ιστορικόν των αγώνων του Σουλίου, εξυπηρετούντα μάλλον προσωπικόν πάθος ή την αλήθειαν, να προσάψει εις τον Σουλιώτην τούτον αρχηγόν το στίγμα της προδοσίας»..

Η αποκατάσταση του ονόματος του Πήλιου Γούση

Δείτε κάτι .
Οι νόμοι του Σουλίου σε θέματα μπαμπεσιάς η προδοσίας της πατρίδας ήταν ιδιαίτερα αυστηροί και αυτό και μόνο το γεγονός έρχεται ν’ αποδείξει ότι αντί, ο δήθεν προδότης Πήλιος Γούσης, να είχε λυντσαριστεί και θανατωθεί με βάση του άγραφους ηθικούς νόμους , ακολουθεί τους συμπολίτες του στις μάχες της Ηπείρου και του Μεσολογγίου και έχει συμμετοχή στις κοινές αποφάσεις.
Μετά τη συνθηκολόγηση των Σουλιωτών, ο Γούσης βρέθηκε στην Κέρκυρα και σχεδίασε από κοινού με τους συμπατριώτες του την αντεπίθεση κατά του Αλή πασά. Ο Γούσης (το πραγματικό του όνομα ήταν Σπύρος Πούσμπος) έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας το 1819. Κάτι που δύσκολα θα γινόταν αν ήταν πραγματικός προδότης δεδομένου πως οι μυημένοι ήταν όλοι άνθρωποι απολύτου εμπιστοσύνης.
Όταν ο Αλή πασάς κηρύχθηκε από την Πύλη αναγνωρισμένος εχθρός του κράτους οι Σουλιώτες εκμεταλλεύτηκαν τη συγκυρία για να πάρουν πίσω την πατρίδα τους. Μπροστάρης μαζί μ’ άλλους σ’ αυτή την προσπάθεια κι ο Πήλιος Γούσης• «[…] η συνέλευση των Σουλιωτών της Κέρκυρας επέλεξε μεταξύ των άλλων αντιπροσώπων της και τον δήθεν προδότη Πήλιο Γούση και τον εξουσιοδότησε να ζητήσει από τον υποναύαρχο του σουλτανικού στόλου την πατρίδα του(το Σούλι δηλαδή), που πριν λίγα χρόνια την είχε «προδώσει.»!

Επιπλέον, στην πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου συμμετείχε ο Πήλιος Γούσης μαζί με τους υπόλοιπους Σουλιώτες.
Ο Π. Τζιόβας γράφει πως «προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου, 65 γυναικόπαιδα οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα».
Ο Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές και στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.
Στις 3 Μαρτίου του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού, συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πήλιος Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν, τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια, όπως μας τα περιέσωσε ο επιστήθιος φίλος του Νίκος Κασομούλης: «Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν». Μια σκληρή στάση που, προφανέστατα, ένας προδότης δεν θα τηρούσε.

Ο Πήλιος Γούσης, σκοτώθηκε τον Απριλίου του 1826 πολεμώντας ηρωικά, , στην έξοδο του Μεσολογγίου.

Το όνομα του Πήλιου Γούση είναι, πλέον, χαραγμένο σε έναν από τους τάφους στο Ηρώο του Μεσολογγίου. (Ο Περραιβός και η ελαφρότητα των μεταγενέστερων ιστορικών τον αδίκησε αλλά παραδόξως !!! η πολιτεία τον αποκατέστησε) .